Financiële positie
De financiële uitgangspositie voor deze begroting is de stand van de begrotingsresultaten uit de Kaderbrief 2024-2027. Dit is tevens de stand tot en met Perioderapportage 6 van 2023.
Aan de hand van het onderstaande overzicht lichten wij de mutaties toe op het verloop van de begrotingsresultaten in 2024-2027.
Omschrijving (bedragen *€ 1.000, - = nadeel) | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
|---|---|---|---|---|
Stand begrotingssaldo kaderbrief 2024-2027 | 1.236 | 2.735 | 343 | -2.242 |
Totaal mutaties actualisatie financiële positie mei circulaire | 2.237 | 3.329 | -606 | 2.061 |
Stand na mutatie actualisatie financiële positie mei circulaire | 3.473 | 6.064 | -263 | -181 |
Invoeren starterslening | -500 | |||
Aanpassingen meicirculaire | -94 | 328 | 326 | 331 |
Toerekening aan grondexploitatie en investeringen | 489 | 138 | 598 | 532 |
Salarissen | 306 | 220 | 50 | -724 |
Sociaal domein | -43 | -238 | -238 | -38 |
Stelpost welzijnsaccommodatiebeleid | -112 | -122 | -122 | -122 |
Kapitaallasten | 1.063 | -301 | -799 | -799 |
Rekenkamercommissie | -24 | -24 | -24 | -24 |
Accountantskosten | -20 | -20 | -20 | -20 |
Belastingen | 398 | 219 | 219 | 219 |
Stelpost indexeringen | -1.279 | -1.605 | -1.573 | -1.899 |
Overig | 12 | -14 | -388 | -412 |
Mutaties | 194 | -1.418 | -1.971 | -2.956 |
Begrotingssaldo | 3.667 | 4.646 | -2.234 | -3.137 |
Reserves | ||||
Begroting 2024-2027 na mutaties reserves | 3.667 | 4.646 | -2.234 | -3.137 |
Toelichting:
Mutaties Begroting 2024
Invoeren starterslening
Op 6 oktober 2022 heeft de gemeenteraad door 'Motie 22-22' het college verzocht om een starterslening in te stellen. Op deze wijze wordt het eigen woningbezit onder personen die voor de eerste maal een eigen woning kopen bevordert. De lening wordt afgesloten bij het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). SVn is een onafhankelijke stichting die geen winst maakt. De lening wordt afgesloten met Nationale Hypotheek Garantie (NHG). De fondsen bij SVn zijn revolverend. Dit houdt in dat de fondsen via aflossing en rente van de uitstaande leningen weer worden gevoed. Dit voorstel staat op de agenda van de gemeenteraad van 28 september 2023.
Aanpassingen meicirculaire
We passen nog een aantal correcties toe op de verwerking van de meicirculaire. Dit betreft het aanpassen van het abonnementstarief voor de Wmo voorzieningen en aanpassing in verband met een korting op DU Combinatiefuncties.
Toerekening aan grondexploitatie en investeringen
Door actualisatie van de bouwgrondexploitatie en bedrijventerreinen en de uren toerekening van de diverse beleidsafdelingen aan de toekomstige investeringen ontstaat er een voordeel op de exploitatie.
Salarissen
We hebben de salarissen geactualiseerd voor de begroting 2024 ten opzichte van de stand van de kaderbrief 2024-2027. Dit geeft in de jaren 2024 tot en met 2025 een voordeel. Voor 2027 geeft dit een nadeel van € 724.000. Dit komt onder andere door het verwerken van de verwachte salarisverhoging ten opzichte van 2026.
Sociaal domein
Voor de impuls kinderopvang ten behoeve van inburgering is in de kaderbrief 2024-2027 is voor 2024 en 2025 een bedrag van € 200.000 toegelicht. Dit is niet correct verwerkt over de verschillende jaarschijven 2024 tot en met 2026. Alleen de jaarschijf 2024 is opgenomen. We corrigeren dit in de begroting 2024. Bij het opstellen van het subsidieoverzicht 2024 blijkt een dubbeling in de begroting voor de extra plaatsen dak en thuislozen. Dit geeft een positief effect op het begrotingsresultaat van € 60.000 structureel vanaf 2024. In 2022 is besloten vijf jaar € 50.000 te onttrekken uit de reserve sociaal domein ten behoeve van skaeve huse. We ramen € 50.000 ten laste van het begrotingssaldo in 2024 tot en met 2027.
De raad heeft besloten op jaarbasis € 75.000 beschikbaar te stellen voor voorzieningen mindervaliden/ inclusie. Het betreft deels investeringen en deels kosten. In de begroting 2024 stellen we een exploitatiebedrag van € 30.000 beschikbaar en een investering van € 45.000 (concreet plan minder valide toiletten). Vanaf 2025 gaan we uit van € 25.000 in de exploitatie en € 50.000 als investeringen.
Stelpost welzijnsaccommodatiebeleid
Voor het welzijnsaccommodatiebeleid hebben we een stelpost (2024 € 112.000 en vanaf 2025 € 122.000) opgenomen om toekomstige kosten in de exploitatie of investeringen te kunnen dekken. We hebben in het investeringsprogramma een bijdrage van € 450.000 voor de verbouwing van de Halle opgenomen en € 150.000 voor 't Meulegat. Daarnaast hebben we nog verschillende kleine bijstellingen op de budgetten opgenomen.
Kapitaallasten
De liquiditeitenplanning is geactualiseerd. Hieruit blijkt dat in 2024 er een voordeel is op de langlopende geldleningen. Dit heeft te maken met de fasering van het aantrekken van leningen. In de jaren 2025 tot 2027 is er sprake van een voordeel. Vanaf 2026 is er structureel een bedrag van € 152.000 opgenomen voor de investering op en rond het Szydlowskiplein te Axel. We hebben hiervoor een investeringskrediet van € 2.610.000 opgenomen.
Verhoging budget Rekenkamercommissie
We verhogen het budget van de rekenkamercommissie structureel met € 24.000.
Accountantskosten
We verhogen het budget met € 20.000 in verband met de toegenomen controle van SiSa-regelingen.
Belastingen
Wij ontvingen van Sabewa Zeeland de prognose van de waardeontwikkeling en heffingsgrondslag voor de OZB en rioolheffing voor het belastingjaar 2024. Op basis van deze prognose hebben wij de ramingen van de opbrengsten onroerendezaakbelasting en rioolheffing in 2024 en volgende jaren aangepast. Deze aanpassing houdt in dat wij verwachten € 88.000 lagere opbrengsten te ontvangen, dan vermeld in de Kaderbrief 2024-2027.
Wij streven naar kostendekkende tarieven voor de afvalstoffenheffing en rioolheffing. In 2024 verhogen we het tarief niet in één keer om 100% kostendekking te bereiken. In drie stapjes willen we bereiken dat we in 2026 100% kostendekkend zijn. Hiermee matigen we de extra verhoging van de tarieven in 2024. Hiervoor hebben we de opbrengsten verhoogd met € 308.000. De verhoging is nodig om de gewenste investeringen te doen en de dienstverlening op niveau te houden. Daarbij blijft hierdoor ook de volgende jaren de financiële huishouding van de gemeente op peil. Daarnaast verwerkten wij mutaties in de voorziening afval van € 70.000 en de voorziening begraafrechten van € 108.000.
Stelpost indexeringen
Om prijsverhogingen en de hogere bijdragen aan de verbonden partijen op te vangen, verhogen we de stelpost indexeringen naar het niveau dat we hebben opgenomen bij de kaderbrief 2024-2027.
Overig
Hieronder zijn diverse bijstellingen opgenomen waaronder in 2026 en 2027 het aflopen van het huurcontract van RUD Zeeland per 1 januari 2026.
Dividend GBE Aqua B.V. (Evides) en Zeeuwse Energie Houdstermaatschappij N.V. (ZEH)
De gemeente Terneuzen is via GBE Aqua B.V. voor 7,35% aandeelhouder in Evides. Bij het besluit tot oprichten van GBE Aqua B.V. is berekend welk jaarlijks dividend de gemeenten ontvangen. Deze dividenden zijn structureel begroot in de begroting 2024-2027. Wij voegen het voordeel van het dividend toe aan onze algemene reserve. Jaarlijks kan dan op basis van de nieuwste prognoses de raming meerjarig worden aangepast.
In 2024 verwacht ZEH een dividend over 2023 van € 500 miljoen te kunnen betalen. Na aflossing van de lening blijft er nog € 339 miljoen van over. We gaan ervan uit dat dit bedrag naar verhouding wordt betaald aan de aandeelhouders. Voor Terneuzen gaat het dan om 7,35%, bijna € 25 miljoen. Vanaf 2025 kunnen de aandeelhouders het dividend dat ZEH uitkeert, helemaal zelf inzetten. De hoogte van het dividend is echter afhankelijk van de ontwikkelingen op de energiemarkten. Bij dalende prijzen dalen ook de prognoses van het uit te keren dividend. De prijzen op de energiemarkt fluctueren sterk. Het advies van de toezichthouder is om het dividend pas te begroten wanneer duidelijk is wat de werkelijke dividenduitkering is. Dit volgt uit het voorzichtigheidsbeginsel en realisatieprincipe. De dividenduitkering kan alleen opgenomen worden als incidenteel dekkingsmiddel.
Voor de begrotingsuitgangspunten, risico’s en investeringen verwijzen wij naar de desbetreffende onderdelen in deze begroting.
Financiële tabellen
De financiële tabellen worden opgebouwd door een automatische koppeling met het financiële softwareprogramma. Hierdoor kunnen in de financiële tabellen afrondingsverschillen van € 1.000 ontstaan.
Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK)
De Provincie Zeeland heeft in het nieuwe Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK) voorschriften gegeven voor het in beeld brengen van het al dan niet reëel structureel in evenwicht zijn van de begroting. Onderstaand geven wij dit inzicht.
Baten en lasten (x € 1.000) | Jaarrekening | Begroting | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
Lasten | 173.680 | 183.238 | 207.718 | 215.120 | 211.653 | 214.626 | 216.359 |
Baten | 181.745 | 210.133 | 207.998 | 223.964 | 222.908 | 219.141 | 219.939 |
Saldo van baten en lasten | 8.065 | 26.895 | 280 | 8.844 | 11.255 | 4.515 | 3.580 |
Toevoegingen aan reserves | 4.617 | 25.674 | 38.069 | 8.108 | 7.734 | 7.734 | 7.734 |
Onttrekkingen aan reserves | 5.930 | 16.223 | 39.589 | 2.932 | 1.124 | 986 | 1.018 |
Mutatie reserves | 1.313 | -9.451 | 1.520 | -5.176 | -6.610 | -6.748 | -6.716 |
Resultaat | 9.378 | 17.444 | 1.800 | 3.668 | 4.645 | -2.233 | -3.136 |
Incidentele lasten | 4.368 | 11.789 | 910 | 4.720 | 1.902 | 598 | 521 |
Incidentele baten | 4.390 | 9.147 | 203 | 8.272 | 7.674 | 7.534 | 7.534 |
Saldo incidentele baten en lasten | 22 | -2.642 | -707 | 3.552 | 5.772 | 6.936 | 7.013 |
Toevoegingen aan reserves incidenteel | 3.865 | 25.674 | -40 | 7.908 | 7.534 | 7.534 | 7.534 |
Onttrekkingen aan reserves incidenteel | 5.401 | 15.979 | 189 | 2.542 | 662 | 447 | 480 |
Mutaties reserves incidenteel | 1.536 | -9.695 | 229 | -5.366 | -6.872 | -7.087 | -7.054 |
Resultaat incidenteel | 1.558 | -12.337 | -478 | -1.814 | -1.100 | -151 | -41 |
Structureel resultaat | 7.820 | 29.781 | 2.278 | 5.482 | 5.745 | -2.082 | -3.095 |
Toelichting
Uit het bovenstaande overzicht blijkt dat we geen sluitende meerjarenbegroting hebben. Het begrotingssaldo in de jaren 2026 en 2027 is negatief. Het presenteren van een niet-sluitende meerjarenraming past eigenlijk niet in ons financieel beleid. De reden dat we dit op deze wijze presenteren heeft te maken met de aangenomen motie in de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG) en de toezegging van de toezichthouder.
VNG
Op de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging Nederlandse gemeenten
van 14 juni jl. is de resolutie ‘Naar een rechtvaardig, duurzaam en solide meerjarig financieel perspectief’ met grote meerderheid aangenomen. Hierin is een begrotingsadvies van de Vereniging Nederlandse gemeenten opgenomen:
- Presenteer voor 2024 en 2025 van de meerjarenraming 2025-2027 een sluitende begroting.
- Breng de lasten in de meerjarenramingen voor 2026 en 2027 in beeld, in de vorm van een realistische begroting. Baseer deze op het huidige takenpakket, de noodzakelijke investeringen, de inflatie, de stijgende rente, de ambities uit uw coalitieakkoord en geschatte mee- en tegenvallers. Naar verwachting zullen de meerjarenramingen 2026 en 2027 dan duidelijk tekorten aangeven.
De VNG schrijft dat op grond van artikel 189 van de Gemeentewet de gemeenteraad er op toe ziet dat de gemeentebegroting structureel en reëel in evenwicht is. Hiervan kan de gemeenteraad afwijken indien aannemelijk is dat het structureel en reëel evenwicht in de begroting in de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht. Met het presenteren van een tekort in de laatste twee jaren, maar een sluitende begroting voor 2024, kunnen de toezichthouders naar overtuiging van de VNG dan ook nog steeds tot een positief oordeel komen.
Het presenteren van een niet-sluitende meerjarenraming past eigenlijk niet in het voor gemeenten gebruikelijke degelijke financieel beleid, aldus de VNG. Zij vinden dit onder de huidige omstandigheden echter een verantwoorde keuze. Vooral omdat de gesprekken met het inmiddels demissionaire kabinet hierover nog niet zijn afgerond. Het onnodig in gang zetten van (onomkeerbare) bezuinigingen vinden zij om dezelfde reden onwenselijk. Door de gevolgen van de keuzes van het kabinet te laten zien, geven gemeenten volgens de VNG een helder signaal af aan het demissionaire kabinet en de Tweede Kamer: de gemeentelijke financiën zijn momenteel onvoldoende voor het uitvoeren van het huidige takenpakket.
Toezichthouder
Onze toezichthouder geeft aan als de begroting 2024 structureel en reëel in evenwicht is, er geen preventief begrotingstoezicht wordt ingesteld. Alleen in het geval dat de begroting 2024 niet in evenwicht is, zal een gemeente via de meerjarenraming 2025-2027 moeten aantonen dat het evenwicht uiterlijk in 2027 weer tot stand wordt gebracht. Er zal/kan dus geen preventief toezicht worden ingesteld als een gemeente een sluitende begroting 2024 vaststelt, ook al laat de meerjarenraming door het ‘ravijnjaar’ vanaf 2026 wel een tekort zien.
Meerjarig sluitende begroting in 2024 en 2025
Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de begroting 2024 meerjarig reëel sluitend is voor de jaren 2024 en 2025. Het resultaat wordt gecorrigeerd met onttrekkingen en toevoegingen op de reserves en incidentele baten en lasten. Hieruit volgt dat wij de structurele lasten kunnen dekken met structurele inkomsten. Wij verwachten hiermee te voldoen aan de criteria voor repressief toezicht.