D. Financiering

Inleiding

In deze paragraaf behandelen we de treasuryfunctie van de gemeente. Het betreft het risicobeheer van de financieringsportefeuille. Daarnaast geven wij inzicht in de ontwikkeling van de financieringspositie van de gemeente Terneuzen.

De treasuryfunctie heeft als doel tegen gunstige condities en tegen zo laag mogelijke kosten te voorzien in de benodigde financieringsmiddelen. En daarbij risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten en te beperken.

Wij beschikken in relatie tot het investeringsniveau over weinig eigen financieringsmiddelen. De financiering van vaste activa vindt dan ook voor het overgrote deel plaats met vreemd vermogen.  Wij proberen de schuldpositie terug te dringen door het eigen vermogen te versterken. Onze schuldpositie is de laatste jaren sterk verlaagd.

De treasury-activiteiten richten zich vooral op het zo effectief en efficiënt mogelijk aantrekken en inzetten van vreemd vermogen. Door het doorlopend bijhouden van een liquiditeitenplanning en het nauwgezet volgen van ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt, zetten wij in op het afsluiten van geldleningen op het meeste geschikte tijdstip en tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden.

Met onze huisbankier, de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG Bank), sloten wij een overeenkomst af met een (variabele) basisrente (Euribor). Hierdoor financieren we debetsaldi op de lopende rekening automatisch tegen een Euribortarief met een opslag van 0,15%.

Risicobeheer

Ten aanzien van het risicobeheer moeten gemeenten de financieringsfunctie vervullen binnen de wettelijke kaders, die hoofdzakelijk zijn vastgelegd in de Wet Fido.
Enkele belangrijke bepalingen hieruit zijn:

• leningen en garanties uitsluitend verstrekken vanuit de ‘publieke taak’;
• vanuit de treasuryfunctie uitzetten van middelen mag, mits deze uitzettingen een voorzichtig karakter hebben en niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico;
• geen gebruik maken van financiële derivaten;
• bij het aantrekken van externe financieringsmiddelen geldt een door het Rijk vastgestelde kasgeldlimiet;
• voor spreiding van risico’s geldt een renterisiconorm.

Naast het voorgaande legde de gemeenteraad in de Financiële Verordening (artikel 212 gemeentewet) aanvullende kaders vast. In het treasurystatuut is dit verder uitgewerkt. Naast het risicobeheer, dat is gebaseerd op de Wet Fido, is in dit statuut ook belangrijke aandacht gegeven aan de administratieve organisatie en interne controle ten aanzien van de treasury-activiteiten. Om de directe risico’s te beperken, is het treasurybeleid defensief en risicomijdend. Ons beleid is erop gericht toekomstige risico’s inzichtelijk te maken, te beheersen en te beperken. Het risicobeheer heeft betrekking op onder andere het renterisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico.

Kasgeldlimiet

De kasgeldlimiet is het instrument om de renterisico’s op de vlottende schuld (rentetypische looptijd < 1 jaar) te beheersen. Wij toetsen elk kwartaal het gemiddelde saldo van de vlottende schuld en de vlottende middelen aan de kasgeldlimiet. Bij een dreigende structurele overschrijding van de kasgeldlimiet sluiten wij tijdig een langlopende geldlening af.

Voor 2024 geldt een limiet van: € 19.334.345.
Kasgeldlimiet is 8,5% van het totaal van de jaarbegroting bij aanvang van 2024: € 227.462.877.

Renterisiconorm

De renterisiconorm beoogt een zodanige opbouw van de leningenportefeuille dat het risico van renteaanpassing en herfinanciering van leningen beperkt blijft. Met de renterisiconorm is bepaald dat voor gemeenten jaarlijks niet meer dan 20% van het begrotingstotaal voor herfinanciering of renteherziening in aanmerking mag komen.

De aflossingsverplichtingen voor 2024 bedragen circa € 7.212.000. Voor alle door de gemeente opgenomen geldleningen geldt dat deze rentevast zijn tot het einde van de looptijd. Het totaal van herfinanciering en renteherziening blijft hiermee ruimschoots binnen de aangegeven marge. Wij concluderen dat er ook in komende jaren geen overschrijding van de renterisiconorm aan de orde is.

Ontwikkelingen (visie)

In de begroting hebben wij voor alle investeringen rekening gehouden met een percentage van 2,0% voor te betalen rente. Het totaalsaldo van de aangegane langlopende geldleningen bedraagt naar verwachting per 1 januari 2024 € 115.847.000. De behoefte aan uitbreiding van het leningsaldo hangt af van de voortgang van lopende en nieuwe investeringen. In principe worden de investeringen die wij in meerdere jaren afschrijven, gefinancierd met lang geld (liquiditeitstypische looptijd > 1 jaar). Bij de huidige rentevisie (kort geld iets goedkoper dan lang geld) blijft het aantrekkelijk om zoveel mogelijk, tot het niveau van de kasgeldlimiet, te financieren met kortlopende geldleningen.
Risico’s op de bestaande leningenportefeuille zijn er niet omdat we altijd langlopende geldleningen afsluiten met een rentevaste periode. Tussentijds wijzigen deze percentages niet. Als de rente met 1% stijgt wil dit absoluut niet zeggen dat we over onze totale schuldenlast gelijk 1% meer rente moeten gaan betalen.

Renteontwikkelingen

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de rente fors verhoogt. Dit maakte een eind van een ongebruikelijke periode van negatieve rente. De ECB wil met de forse renteverhoging de torenhoge inflatie intomen.
Momenteel staat de rente voor het aantrekken van een kortlopende geldlening (1-maands kasgeldlening) op 3,1%. Voor een langlopende geldlening van 25 jaar met een rentevaste periode is het percentage momenteel ongeveer 3,33%.  Volgens de markt komt het einde van de renteverhogingscyclus in zicht.

Overzicht rente

Intern liquiditeitsbeheer

De gemeente beperkt haar interne liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op de aanwezige liquiditeitenplanning. De liquiditeitenplanning laat nu zien dat wij in 2024 een langlopende geldlening moeten aantrekken. Voor de investeringen in het investeringsprogramma, zoals de campus en Totaalplan binnenstad, moeten we een nieuwe geldlening aangaan. De prognose van de financieringsbehoefte geeft aan dat we in 2024 een bedrag van € 34.000.000 moeten aantrekken.
Fluctuaties in de geldstromen gedurende het jaar kunnen we oplossen door gebruik te maken van de kredietfaciliteit bij onze huisbankier of door het aantrekken van kasgeldleningen (kort geld).

Financieringspositie

De financieringspositie van de gemeente en de renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt volgen we nauwgezet. Op basis hiervan besluiten we op welke wijze we de financiering (kort en lang geld) optimaal kunnen realiseren. Dit moet ook passen binnen de normen van de kasgeldlimiet en de renterisico.

Schatkistbankieren

Schatkistbankieren houdt in dat decentrale overheden verplicht zijn hun overtollige geldmiddelen in de schatkist aan te houden. Hierdoor hoeft de Nederlandse staat minder geld te lenen op de financiële markten en daalt de staatsschuld.
Het principe is dat publiek geld de schatkist niet eerder verlaat dan noodzakelijk is voor de uitvoering van de publieke taak. Volgens het ministerie is dit bevorderlijk voor de doelmatigheid van de bestedingen.

Wel is er een zogenaamde doelmatigheidsdrempel van 2% van het begrotingstotaal, met een minimum van € 1.000.000 per gemeente. Bij overtollige middelen die minder zijn dan deze drempel, hoeven decentrale overheden niet te schatkistbankieren.

Het drempelbedrag bedraagt voor de gemeente Terneuzen in 2024: € 4.549.258
2% van € 227.462.877

Voor 2024 is de renterisiconorm: € 45.492.575.